Προκλήσεις και προβλήματα του τουρισμού στο Νότιο Αιγαίο

Το προφίλ του τουρισμού στην Περιφέρεια Νοτίου αιγαίου αλλά και τις μεγάλες προκλήσεις που αντιμετωπίζει, περιγράφει ειδική μελέτη που εκπόνησε το γραφείο Συμβούλων Επιχειρήσεων ΛΟΥΚΑΡΑΣ & Συνεργάτες για λογαριασμό του Εμπορικού Συλλόγου Ρόδου κατόπιν σχετικής ανάθεσης του Διοικητικού Συμβουλίου και με τη στήριξη της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου.
Όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά μεταξύ άλλων:
Σχεδόν ένα στους δύο τουρίστες που επισκέφτηκαν την Ρόδο το 2013 διέμειναν σε ξενοδοχειακό κατάλυμα με συμφωνία διατροφής all inclusive.To αντίστοιχο ποσοστό το 2004 ήταν 21%, το 2006, 32% και το 2008 , 40%. Το 2013 σημαντική μείωση υπέστησαν η συμφωνία Half board (ημιδιατροφή) μόλις 14% και αντίστοιχα τα apartments με μόλις 17% υποχωρώντας κατά 43% έναντι του 2008 (το 2008 η συμφωνία apartments ανερχόταν στο 30% του συνόλου των τουριστών). Ανά γεωγραφική τουριστική αγορά την μεγαλύτερη ζήτηση για την συγκεκριμένη συμφωνία διατροφής παρουσιάζουν οι τουρίστες των χωρών της πρώην Σοβιετικής Ένωσης (Ρώσοι, Ουκρανοί και Λιθουανοί) με 63%, ακολουθούν οι Ιταλοί με 56%, οι Γερμανοί με 53% και οι τουρίστες από τις χώρες Benelux με 51%. Μείωση της ζήτησης σε σχέση με την έρευνα του 2008 καταγράφηκε στους Σκανδιναβούς (από 40% το 2008 στο 33% το 2011).
Όσο αφορά την ζήτηση ανά ηλικιακή ομάδα ενώ μέχρι και το 2006 καταγραφόταν ότι η ζήτηση αυτή δεν αφορούσε τα ηλικιακά στρώματα από +45 ετών και άνω παρατηρείται μία τάση τόσο στην έρευνα του 2008 όσο και στην έρευνα του 2013 το προϊόν να έχει εξαιρετική ζήτηση και στις ηλικίες από +55 και άνω. Επίσης το 2013 καταγράφεται μία συντριπτική αύξηση έναντι του 2008 και η ζήτηση για all inclusive στην ηλικιακή ομάδα κάτω των 18 ετών. Κάτι παρόμοιο παρατηρείται και στην ζήτηση ανά εκπαιδευτικό υπόβαθρο. Ενώ καταγραφόταν παλαιότερα ότι το all inclusive το επιζητούσαν ομάδες με μέσο ή χαμηλό μορφωτικό επίπεδο το 2013 καταγράφεται μία σημαντική αύξηση στις ηλικιακές ομάδες με ανώτατη ή ανώτερη μόρφωση (σχεδόν ένας στους δύο με ανώτατη με ανώτερη μόρφωση επιλέγει αυτό το προϊόν).
Όσο αφορά την ζήτηση του all inclusive σε σχέση με το εισοδηματικό επίπεδο των τουριστών καταγράφεται το 2013 μία σημαντική αύξηση της ζήτησης από τους τουρίστες που δήλωσαν εισόδημα για το 2012 μέχρι το ποσό των 29 χιλιάδων ευρώ (1 στους 2). Το ίσιο ισχύει στα αποτελέσματα του 2013 για αυτούς με εισόδημα μέχρι 49 χιλιάδες ευρώ (1 στους 2). Η οικογένεια εξακολουθεί και το 2013 να έχει την μεγαλύτερη ζήτηση για all inclusive συμφωνία διατροφής (57% to 2013 , 44% to 2008). Όσο αφορά την ζήτηση ανά δημοτική ενότητα στο νησί της Ρόδου η Νότια Ρόδος, τα Αφάντου και η Καλλιθέα παρουσιάζουν τα μεγαλύτερα ποσοστά ζήτησης για προϊόντα all inclusive. Στον αντίποδα η Λίνδος , η Ιαλυσός και η Πόλη της Ρόδου (η οποία αταγράφει το χαμηλότερο ποσοστό) έχουν την μικρότερη ζήτηση για συμφωνία διατροφής all inclusive.
Εκτίμηση Δαπάνης
Η μέση ημερήσια κατά κεφαλή δαπάνη ανά γεωγραφική αγορά για το 2013 καταγράφηκε στο ποσό των 50,10€ παρουσιάζοντας αύξηση 9,11% έναντι της αντίστοιχης εκτίμησης του 2008. Να σημειώσουμε ότι η ημερήσια δαπάνη αυτή δεν περιλαμβάνει το κόστος μετάβασης και διαμονής στο νησί της Ρόδου. Η υψηλότερη δαπάνη καταγράφεται στους Σκανδιναβούς (66,5€) στους Ισραηλινούς (64,5€ οι οποίοι βέβαια έχουν την μικρότερη μέση διάρκεια παραμονής έναντι των άλλων αγορών) και τέλος στους Ιταλούς (56,9€). Την χαμηλότερη μέση ημερήσια κατά κεφαλή δαπάνη καταγράφουν οι τουρίστες από τις αγορές των πρώην Ανατολικών χωρών (31,20€).
Επίσης η μελέτη αναδεικνύει το πώς θα πρέπει να κινηθεί ο τουρισμός το επόμενο διάστημα.
Οι προκλήσεις
Ο τουρισμός, είναι μια διεθνοποιημένη οικονομική δραστηριότητα και επομένως οι δραστηριότητες στην Περιφέρεια αποτελούν ένα τμήμα μιας παγκόσμιας αλυσίδας αξίας. Στρατηγικός στόχος για την επίτευξη του οράματος της Περιφέρειας είναι η βιώσιμη οικονομική αναβάθμιση του τουρισμού και των συσχετιζόμενων κλάδων, δηλαδή η μετακίνηση των επιχειρήσεων σε δραστηριότητες και αγορές οι οποίες είναι ερισσότερο κερδοφόρες, μεγαλύτερης έντασης δεξιοτήτων και τεχνολογίας και αναπτύσσονται σε αρμονία με το φυσικό και πολιτισμικό περιβάλλον. Η στρατηγική της αναβάθμισης στοχεύει σε τέσσερις άξονες:
Διεύρυνση της αλυσίδας αξίας: Επιδιώκεται η προσέλκυση περισσότερων δραστηριοτήτων στην αλυσίδα αξίας του τουρισμού με την ανάπτυξη των διασυνδέσεων με την αγροτική οικονομία και τη μεταποίηση των αγροτικών προϊόντων, την αξιοποίηση του πολιτισμού και τη διασύνδεση των επιχειρήσεων πολιτιστικών προϊόντων με τον τουρισμό, τον προσανατολισμό της τοπικής βιοτεχνίας στην παραγωγή προϊόντων που αξιοποιούνται από τις τουριστικές επιχειρήσεις (π.χ. εξοπλισμός) ή την παραγωγή προϊόντων για τους τουρίστες (κοσμήματα, χειροτεχνήματα κ.λπ.)
Διαφοροποίηση του τουριστικού προϊόντος - ανάπτυξη του τουρισμού εμπειρίας: Διαφοροποίηση από το μοντέλο ήλιος και θάλασσα και τον μαζικό τουρισμό ξιοποιώντας τις δυνατότητες που προσφέρει ο φυσικός, γαστρονομικός και πολιτισμικός πλούτος της Περιφέρειας. Όπως τίθεται στη στρατηγική της Περιφέρειας το τρίπτυχο: Παραδοσιακά Προϊόντα – Παραδοσιακές Τέχνες και Πολιτισμός θα πρέπει να αποτελέσουν τις εμβληματικές μας προτεραιότητες στην ανάδειξη του προορισμού. Η σημαντική διαφοροποίηση της υλικής και άυλης “περιουσίας” (assets) των νησιών δίνει τη δυνατότητα αφενός της ανάδειξης μια μοναδικής ταυτότητας για κάθε νησί ή ομάδα νησιών, και αφετέρου της ανάπτυξης ενός μοναδικού μείγματος νέων
τουριστικών προϊόντων εμπειρίας που περιλαμβάνουν:
 το φυσιολατρικό τουρισμό
 τον γαστρονομικό τουρισμό
 τον γεωτουρισμό
 τον αγροτουρισμό
 τον πολιτιστικό τουρισμό
 τον θρησκευτικό τουρισμό
 city breaks (Ρόδος)
 μαθητικές εκδρομές
 συνεδριακός τουρισμός
 θαλάσσιος τουρισμός (καταδυτικός, ιστιοπλοϊκός κλπ.)
 καλλιτεχνικός τουρισμός
Οι προορισμοί είναι μοναδικοί στο βαθμό που κάθε ένας προσφέρει ένα μοναδικό σύνολο ευκαιριών εμπειρίας. Η δημιουργία εμπειρίας συνεπάγεται τη δημιουργία ενός μύθου τον οποίο θα ζήσει ο επισκέπτης μέσα από ένα σύνολο δραστηριοτήτων. Ο μύθος αποτελεί ένα από τα βασικά στοιχεία πώλησης του προορισμού. Η δημιουργία της εμπειρίας απαιτεί την ενεργή συμμετοχή τόσο των τουριστών όσο και της τοπικής κοινότητας ή οποία θα δώσει ζωή στο μύθο.
Αναβάθμιση των καταλυμάτων σε ανώτερο επίπεδο υπηρεσιών: Η αναβάθμιση των προσφερόμενων υπηρεσιών από τα καταλύματα (ξενοδοχεία και νοικιαζόμενα δωμάτια) σχετίζεται τόσο με την αναβάθμιση των καταλυμάτων και την άνοδό τους σε μεγαλύτερη κατηγορία (αστέρια ή κλειδιά) όσο και με την απόκτηση σημάτων ποιότητας π.χ. τοπικό σήμα ποιότητας, eco-labels κλπ.
Χρήση των τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνιών (ΤΠΕ) και καθαρών τεχνολογιών: Η χρήση των ΤΠΕ επιτρέπει την αύξηση της παραγωγικότητας, την άμεση προώθηση των υπηρεσιών, την απεξάρτηση από τους ενδιάμεσους (tours operators και γραφεία ταξιδίων) και την άμεση διαχείριση των κρατήσεων.
Επίσης η υιοθέτηση καθαρών τεχνολογιών και τεχνολογιών εξοικονόμησης ενέργειας επιτρέπει τη μείωση του κόστους, τη μείωση των επιπτώσεων στο περιβάλλον και τη δημιουργία φιλικής προς το περιβάλλον εικόνας πρέπει να αποτελεί όρο στο επιχειρείν.




Πηγή: ΕΣΕΕ