Η οικονομία διαμοιρασμού "πηγή" για την παραοικονομία

Η αύξηση των φόρων τα χρόνια τις κρίσης από το 2010 μέχρι το 2015 έχει οδηγήσει, σύμφωνα με την ΤτΕ, σε διόγκωση της παραοικονομίας που αποτελεί «δομικό» στοιχείο της σύγχρονης Ελληνικής πραγματικότητας. Όπως ανέφερε πρόσφατα στην ενδιάμεσή έκθεσή της για τη νομισματική πολιτική η ΤτΕ, με την παραοικονομία στο 25% του ΑΕΠ, κάθε αύξηση των φορολογικών εσόδων κατά 1% μείωνε κατά 2,8% το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν.

«Εάν δεν υπήρχε παραοικονομία η μείωση του ΑΕΠ για κάθε αύξηση των φορολογικών εσόδων κατά 1% θα ήταν 1,5% και αθροιστικά η Ελλάδα θα είχε γλυτώσει για το διάστημα 2010 -2015 συνολική ύφεση 7%!» αναφέρουν οι αναλυτές της ΤτΕ. Είναι ενδεικτικό ότι σύμφωνα με μελέτες και εκτιμήσεις τριών κλάδων της οικονομίας, ξενοδόχων, ποτοποιών και εταιριών καπνικών οι απώλειες εσόδων λόγω παράνομης δραστηριότητας υπερβαίνουν το 1 δισεκ, όσο δηλαδή το αποτέλεσμα από τις περικοπές συντάξεων.

Επιπλέον, ανάλυση της ΤτΕ υποστηρίζει πως όταν δεν υπάρχει παραοικονομία για να αυξηθούν τα έσοδα από φορολογία εισοδήματος κατά 1% του ΑΕΠ, απαιτείται αύξηση του φορολογικού συντελεστή κατά 2%, ενώ όταν υπάρχει παραοικονομία απαιτείται αύξηση κατά 3%!

Σύμφωνα με την ΤτΕ η παραοικονομία αποτελεί βασικό προσδιοριστικό παράγοντα της επίδρασης της δημοσιονομικής πολιτικής στην οικονομική δραστηριότητα. Όταν παραβλέπεται η ύπαρξη της παραοικονομίας στο σχεδιασμό της δημοσιονομικής πολιτικής, μπορεί να υπάρξει σημαντική υποεκτίμηση της επίδρασής της στο ΑΕΠ και την απασχόληση και υπερεκτίμηση των φορολογικών εσόδων. Ιδιαίτερα σε περιόδους δημοσιονομικής προσαρμογής, η ενσωμάτωση του ρόλου της παραοικονομίας είναι απαραίτητη ώστε να υπάρχει σωστή επιλογή του μεγέθους και του μίγματος της δημοσιονομικής πολιτικής.

Παράλληλα, υποστηρίζεται πως η ελληνική οικονομία θα κέρδιζε σε παραγωγικότητα από την πιο αποτελεσματική χρήση των παραγωγικών πόρων στην επίσημη οικονομία. Κατά συνέπεια, είναι αναγκαίο να ενταθούν οι προσπάθειες καταπολέμησης της παραοικονομίας και της φοροδιαφυγής, ώστε να αυξηθεί η φορολογική βάση και να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις για μειώσεις των φορολογικών συντελεστών που θα τονώσουν την οικονομική δραστηριότητα και θα επιταχύνουν την ανάπτυξη.

Σε άλλο μήκος κύματος η πρακτική

Παρά όμως τις παρατηρήσεις της ΤτΕ η πρακτική που ακολουθείται όλα αυτά τα χρόνια είναι στην αντίθετη κατεύθυνση. Αυτό που κυριαρχεί σε βασικούς κλάδους της οικονομίας, που παρατηρείται έξαρση της «μαύρης ή γκρίζας» δραστηριότητας είναι η λήψη μέτρων που αποθαρρύνουν την ενσωμάτωση δραστηριοτήτων που χαρακτηρίζονται από ατυπικότητα. Πέρα από την υπερφορλόγηση που οδηγεί τους πάντες στην «αγκαλιά» της παραοικονομίας η έλλειψη θεσμικών παρεμβάσεων ενίσχυσης της ένταξης της ατυπικής δράσης στην κανονική οικονομία είναι χαρακτηριστική. Τα παραδείγματα από τρεις κλάδους, τον τουρισμό με τις ενοικιάσεις διαμερισμάτων, την ποτοποιία και τα καπνικά πείθουν για του λόγου το αληθές.

Τα ακίνητα και η οικονομία διαμοιρασμού

Στην οικονομία του διαμοιρασμού το πλαίσιο ρύθμισης έστω και με μεγάλη καθυστέρηση τίθεται σε εφαρμογή το νέο έτος. Όμως, είναι ελλιπές. Κι αν το Airbnb βοήθησε μέσω της ατυπικότητας να «ξεθαφτούν» ακίνητα και να βάλει το κράτος στο ταμείο έσοδα μέσω ΕΝΦΙΑ, όμως πλέον απειλεί, αν δε μπει σε μια βάση, τη βιωσιμότητα σημαντικών κλάδων, αλλά και τον έλεγχο της ποιότητας του τουριστικού προϊόντος. Όπως αναφέρουν ξενοδοχειακοί παράγοντες, αν δεν δώσει η Airbnb στοιχεία στις ελληνικές φορολογικές αρχές για όσους ενοικιάζουν οικίες, είναι δύσκολο να εντοπιστούν οι εστίες φοροδιαφυγής. Και αυτό την ώρα που σύμφωνα με τα στοιχεία της Airbnb το 2016 φιλοξενήθηκαν σε σπίτια μέσω Airbnb 770.000 τουρίστες.

Μάλιστα, με την τελευταία μελέτη που διεξήγε το Ξενοδοχειακό Επιμελητήριο και δημοσίευσε το Σεπτέμβριο, ο τζίρος της οικονομίας του διαμοιρασμού στο κομμάτι της διαμονής, αναμένεται φέτος να αγγίξει το 1,71 δισ. ευρώ. Η ίδια έρευνα που διεξήγαγε η Grant Thorton αναφέρει ότι οι παράπλευρες απώλειες από το φαινόμενο του sharing economy ανέρχονται σε ετήσια βάση στα 350 εκατ. ευρώ. Όπως αναφέρουν ξενοδοχειακοί παράγοντες μόνο σίγουρο είναι ότι το συγκεκριμένο μέγεθος αυξάνεται με γεωμετρική πρόοδο, γιατί είναι μια δραστηριότητα που αποτελεί διεθνή τάση και τώρα βρίσκεται στη φάση της ανάπτυξής.

ΕΦΚ σε κρασί και οινοπνευματώδη

Τα χρόνια της κρίσης η Ελλάδα γνώρισε την έξαρση φορολόγησης των ποτών αλλά κι εσχάτως του κρασιού. Όμως τα αποτελέσματα ήταν αντίθετα από τα επιδιωκόμενα. Πιο συγκεκριμένα εκτιμάται πως σήμερα η παράνομη διακίνηση χύμα κρασιού αντιστοιχεί στο 65% της παραγόμενης ποσότητας, όταν πριν την εφαρμογή του μέτρου αντιστοιχούσε στο 50%. Αυτό σημαίνει ότι για κάθε μπουκάλι που πωλείται στη νόμιμη αγορά, άλλα τρία διοχετεύονται χωρίς παραστατικά και τιμολόγια. Σύμφωνα με σχετικές εκτιμήσεις του Συνδέσμου ελληνικού Οίνοι 549 εκατομμύρια λίτρα δεν δηλώνονται αλλά διακινούνται στην εφοδιαστική αλυσίδα. Εάν πωλούνταν με 1 ευρώ το λίτρο, που είναι μια μέση καθαρή τιμή για το χύμα κρασί, θα έφερναν αντίστοιχο τζίρο σε επιχειρήσεις, (περισσότερες εκ των οποίων ΜμΕ) που θα μπορούσαν να αποδώσουν στη συνέχεια σημαντικά έσοδα στη για το κρατικό ταμείο μόνο από το φόρο εισοδήματος και τον ΦΠΑ.

Αντίστοιχο είναι το φαινόμενο στην ποτοποιία που έχει μια ιδιαίτερη βαρύτητα καθώς έχει έντονη περιφερειακή διάσταση και δίνει ζωή σε απομακρυσμένες περιοχές. Σημειώνεται ότι προ κρίσης στην Ελλάδα υπήρχαν περίπου 700 ποτοποιίες, ενώ σήμερα λειτουργούν 224 με 9500 άμεσα εργαζόμενους και 21.300 σε όλη την αλυσίδας αξίας.

Σύμφωνα με τον Σύνδεσμο Ελλήνων Παραγωγών Αποσταγμάτων Αλκοολούχων Ποτών (ΣΕΑΟΠ) η ασφυκτική φορολογική πολιτική που ακολουθήθηκε τα τελευταία χρόνια για τα αλκοολούχα ποτά διαμορφώθηκε με κοντόφθαλμη οπτική και σχεδόν άμεσα μετατράπηκε σε σημαντικές απώλειες για την ευρύτερη οικονομία.

Έτσι, η υψηλή φορολόγηση των αλκοολούχων ποτών εν μέσω κρίσης προκάλεσε σημαντικές στρεβλώσεις στην αγορά με άμεσες επιπτώσεις:

• Την έκρηξη του λαθρεμπορίου (ραγδαία πτώση των νόμιμων πωλήσεων)

• σημαντικές απώλειες εσόδων για τα δημόσια ταμεία και

• τη συρρίκνωση του κλάδου και της αλυσίδας αξίας του με την απώλεια περισσότερων από 27.000 θέσεων εργασίας κατά την περίοδο 2009-2014

Πιο συγκεκριμένα στα αλκοολούχα ποτά μία στις πέντε φιάλες διαφεύγει της φορολογίας, που σημαίνει 10 εκατ. φιάλες το χρόνο. Στα τοπικά αποστάγματα 5-7 εκατ. λίτρα είναι οι δηλωμένες ποσότητες. Επιπλέον 24 εκατ. λίτρα παράγονται παράνομα που σημαίνει ότι το κράτος χάνει πάνω από 400 εκατ. ευρώ φόρους σύμφωνα με παράγοντες του κλάδου.

Και τα καπνικά στο χορό της μαύρης οικονομίας

Επιπλέον οι υπέρογκες αυξήσεις στους Ειδικούς Φόρους Κατανάλωσης στα καπνικά και τα ποτά έφεραν αντίρροπα αποτελέσματα ενώ ενίσχυσαν τα παράνομα κανάλια διάθεσης. Όπως ανέφερε ο Γιάννης Αθανασιάδης Διευθυντής δημοσιονομικών θεμάτων της καπνοβιομηχανίας Παπαστράτος μιλώντας σε πάνελ στο 4o Tax Forum στις αρχές Δεκεμβρίου η αύξηση των ειδικών φορών έστρεψε τους καταναλωτές σε παράνομα κανάλια διακίνησης με αποτέλεσμα πλέον το ένα στα πέντε τσιγάρα που καπνίζουν οι έλληνες να είναι λαθραίο. «Η νόμιμη κατανάλωση έχει χάσει το μισό, ενώ δεν μειώθηκε το κάπνισμα αλλά οι καταναλωτές πήγαν στα παράνομα κανάλια» ανέφερε. «Η ελληνική αγορά παλεύει για την επιβίωση» τόνισε και σημείωσε ότι πάνω από 12.000 εργαζόμενοι έχουν ήδη χάσει τις δουλειές τους

« Έγινε η αύξηση των φόρων με λάθος στοιχείο δηλαδή την αύξηση των αναλογικών στοιχείων. Υπάρχει αύξηση κατά 16 μονάδες των επιβαρύνσεων και αυξήσεις τιμών κατά 40% που κάνουν απαγορευτική την αγορά λόγω και κρίσης» τόνισε και αναφερόμενος στα έσοδα γα το κρατικό ταμείο έκανε λόγο για σημαντικό έλλειμμα φέτος.

«Στα έσοδα είμαστε στο ύψος του 2009. Το αποτύπωμα της πειραματικής φορολογικής πολιτικής στα καπνικά αντικατοπτρίζεται ξεκάθαρα στους ελλειμματικούς προϋπολογισμούς. Εισέρχεται σε δεύτερο κύκλο σημείου ισορροπίας η αγορά. Για το 2017 το έλλειμμα θα ξεπεράσει τα 350 εκατομμύρια ευρώ, ενώ μαζί με ΦΠΑ θα φτάσει στο 500 εκατομμύρια ευρώ φέτος συνολικά. Ό,τι συμβαίνει στα καπνικά αποτυπώνει τα λάθη που έχουν γίνει συνολικά. Η διαρκής αύξηση των φορολογικών συντελεστών δεν παράγει έσοδα» υπογράμμισε.

Πηγή: Reporter.gr